Աճարկուտ գյուղ

Աճարկուտ գյուղ Հայաստանի Տավուշի մարզում, մարզկենտրոնից 25 կմ հյուսիս-արևմուտք, նախկին Իջևանի շրջանի հյուսիսային մասում, Քարահան գետի ափին, Ծաղկավան գյուղից 4 կմ հեռու։

• Ամրոց «Բերդաքար» 12-13 դդ. գյուղից 10 կմ հվ-ամ  կարծիք կա, որ Մահկանաբերդն է
• Եկեղեցի 10-12 դդ. գյուղատեղիի կենտրոնում կիսավեր
• Մատուռ 12-13 դդ. ավերված
• Կամուրջ «Չայ-Ղոշան» 12-13 դդ. Կիրանց գետակի վրա վերանորոգվել է 1853-54 թթ., 1980-ական թթ. ամրացվել է բետոնով
• Մատուռ միջնադար գյուղատեղիում
• Քարայր-կացարան միջնադար Կիրանց ջուր գետակի ձախ ափին, կամրջից քիչ հեռու վերջին շրջանում վերածվել է թանգարանի
• Եկեղեցի 1274 թ. գյուղատեղիում, վանքից մոտ 200 մ հվ-ամ 4-րդ` զույգ եկեղեցիներ, կառուցել է Շնորհավորը
• Եկեղեցի 1275 թ. գյուղատեղիում, աե ճակատով կից է վանքի պարսպին 3-րդ եկեղեցի, կառուցել է Գրիգոր կրոնավորը, ավերված
• Եկեղեցի 13 դ. գյուղատեղիում, վանքից մոտ 1 կմ հվ-ամ 5-րդ եկեղեցի, կիսավեր
• Եկեղեցի 13-14 դդ. գյուղատեղիում, վանքից 700 մ հվ, ֆերմաների մոտ 6-րդ եկեղեցի, կիսավեր
• Եկեղեցի 13-14 դդ. գյուղատեղիում, վանքից 700 մ ամ, անտառում 7-րդ եկեղեցի, կիսավեր
• Եկեղեցի 13-14 դդ. գյուղատեղիում, վանքից 1.5 կմ հս, անտառում  8-րդ եկեղեցի
• Եկեղեցի «Թևավոր խաչ» 13 դ. գյուղատեղիում, վանքից 100 մ հվ, անտառում  միանավ, պահպանվել են որմնանկարների հետքեր
• Կամուրջ «Սրանոցի» 13-14 դդ. գյուղատեղիի հվ մասում, Կիրանց գետի վրա միաթռիչք
• Պահակատուն 13 դ. կամրջից ոչ հեռու, գետի աջ ափին ծածկը և շարվածքի վերին մասերն ավերված են
• Ձիթհան 13-14 դդ. գյուղատեղիի հվ մասում ավերված
• Մատուռ 13 դ. վանքից մոտ 700 մ հվ-աե, Կիրանց գետի աջ ափին ավերված
• Վանական համալիր Սբ. Առաքելոց 13-14 դդ. Կիրանց գետակի ձախափնյա բլրակի վրա
• Եկեղեցի 13 դ. վանքի տարածքի հս-ամ կողմում գմբեթավոր դահլիճ, գլխավոր եկեղեցին է, պահպանվել են որմնանկարների մնացորդներ Վանական համալիր
• Եկեղեցի 13 դ. աե պարսպապատին կից, գլխ. մուտքից հվ 2-րդ եկեղեցի, միանավ սրահ
• Քարավանատուն 13-14 դդ. գյուղատեղիի աե եզրին, Սրանոցի կամրջից ոչ հեռու կիսավեր
• Վանական համալիր «Դեղձնուտ» 10-17 դդ.  հիմնադրել է Առաքել վարդապետը (Կիլիկիայի Տարսոն քաղաքից)
• Եկեղեցի 1258 թ.  գմբեթավոր դահլիճ, գլխավոր եկեղեցին է
• Եկեղեցի 1275 թ. գլխավոր եկեղեցուց 20 մ հս-աե
• Եկեղեցի 12-13 դդ. գյուղատեղիի կենտրոնում, բարձունքի վրա միանավ, թաղածածկ, տանիքը քանդված է
• Մատուռ 12-13 դդ. գյուղատեղիի կենտրոնում կիսավեր
• Դամբարանադաշտ մ.թ.ա. 2-1 հզ գյուղից 5 կմ ամ, «Չայ-Ղոշան» կամրջի մոտ
• Խաչքար 12-13 դդ. գյուղի մեջ, աղբյուրի մոտ
• Հուշաղբյուր 1985 թ. գյուղից 5 կմ ամ, «Չայ-Ղոշան» կամրջի մոտ
• Վանական Համալիր «Սամսոն» 12-13 դդ. գյուղից 20 կմ հվ-ամ, Սամսոնի ջուր գետակի ձախափնյա անտառապատ սարահարթում
• Եկեղեցի 12-13 դդ.  կենտրոնագմբեթ, գլխավոր եկեղեցին է, պահպանվել են որմնանկարների մնացորդներ
• Եկեղեցի 12-13 դդ. կից է գլխավոր եկեղեցուն հվ-ից միանավ դահլիճ